گونه های پرورشی ماهیان خاویاری در ایران

فیل ماهی (Huso huso)

فیل ماهی یا بلوگا پادشاه ماهیان خاویاری است. با حداکثر وزنی که می تواند از 1000 کیلو گرم نیز تجاوز کند البته این رکورد را کالوگا نیز به همراه دارد کالوگا و بلوگا هر دو از جنس huso هستند و در خانواده ماهیان خاویاری قرار دارند. و نیز بهترین و با کیفیت ترین نوع خاویار مربوط به بلوگا می باشد. بزرگترین ماهی آب شیرین جهان که دارای عمری طولانی می باشد. دارای پوزه کوتاه و تیز و حفره دهانی آن بزرگ و نیمه هلالی می باشد. 4 عدد سبیلک در طرفین زیر پوزه و قبل از حفره دهان قرار دارد. فیل ماهی در دریایی خزر، سیاه، آزف و آدریاتیک زندگی می کند و جزء ماهیان مهاجر برای تخم ریز است. حدود 90 درصد از فیل ماهیان دریای خزر برای تخم ریزی به رودخانه ولگا مهاجرت می کنند. فیل ماهی جزء ماهیان شکارچی و درنده است و از چند ماهگی در رودخانه ها شروع به شکار می کند. در دریا از ماهی کلمه، انواع شگ ماهیان، کیلکا، گاوماهیان، ماهی کپور، سفید و غیره تغذیه می کند.

ماهی سیبری (Acipenser baerii)

ماهی خاویاری سیبری یا بری بومی ایران نیست. این نوع ماهی در آب سرد و شیرین رودخانه ها زندگی می کند به طور گسترده ای در رودخانه اوب و لینا سیبری زیست می کنند. و معمولاً بیش از 200 کیلو گرم در طبیعت نمی رسند و در کشورهای اروپای جهت استحصال خاویار پرورش داده می شوند. این ماهی شبیه چالباش است با این تفاوت که دارای تیغه های آبششی بادبزنی، پوزه کوتاه و اندکی مسطح و بریدگی لب پایین عمیقتر است. در طبیعت طول بدن سیبری تا 2 متر و وزن بین 56 تا 100 کیلو گرم می رسد و به ندرت از 200 کیلوگرم تجاوز می کند و حداکثر سن تا 60 سال می رسد. این ماهی نیمه مهاجر است و در همه رودخانه های سیبری مانند اب، ینی سیی، لنا تاکولیما و حوضه دریاچه بایکال زندگی می کند

قره برون یا تاس ماهی ایرانی Acipenser persicus

طول بدن تاس ماهی ایرانی بین 140 تا 160 سانتیمتر و وزن آن بین 16 تا 80 کیلو گرم در طبیعت می باشد. حداکثر وزن صید شده 160 کیلو گرم با بیش از 2 متر طول بوده است. قره برون پراکنش وسیعی را در کلیه مناطق دریایی خزر و حوزه آبریز آن دارد. این ماهی نسبت به چالباش آبهای گرم تر را ترجیح می دهد و در فصل بهار تراکم آن در سواحل ایران زیاد می شود. بچه ماهیان در اولین سال زندگی از گاماروس ها، لارو شیرونومیده، اولیگوخت و غیره تغذیه می کنند. تاس ماهیان جوان از سایر ماهیان تغدیه می کنند و زمانی که به رشد کامل می رسند علاوه بر ماهی ها از نرمتنان و خرچنگ ها هم تغذیه می کنند. تاس ماهی ایرانی از ماهیان با ارزش و اقتصادی دریای خزر است.

استرلیاد Acipenser ruthenus

شبیه ماهی شیپ است ولی به واسطه بریدگی وسط لب پایینی از ماهی شیپ متمایز است. سبیلکها رشته دار هستند و تعداد برجستگی های استخوانی جانبی از دیگر گونه های تاس ماهیان بیشتر است. استرلیاد یکی از انواع کوچک تاس ماهیان نیمه مهاجر است که در آب شیرین زندگی می کنند طول آن در طبیعت 36 تا 47 سانتیمتر و وزن آن 6 تا 8 کیلو گرم می باشد و ندرتاً به 125 سانتیمتر و 16 کیلو گرم می رسند. این ماهی در رودخانه های حوضه دریای سیاه و آزف و خزر دیده می شود ولی در آبهای ایران مشاهده نشده است. ماهی دورگه بستر حاصل تلاقی ماده فیل و نر استرلیاد است.

ازون برون Acipenser stellatus

وجه تمایز ازون برون با دیگر گونه های ماهیان خاویاری پوزه بسیار دراز می باشد که مسطح و نوک آن به سمت بالا خم می باشد. لب پایینی پوسته نیست و دارای بریدگی در وسط آن می باشد. وجه تمایز ازون برون با دیگر گونه های ماهیان خاویاری پوزه بسیار دراز می باشد که مسطح و نوک آن به سمت بالا خم می باشد. لب پایینی پوسته نیست و دارای بریدگی در وسط آن می باشد. سبیلک های کوتاهی دارند و هیچگونه رشته ای روی آن قرار ندارد و به دهان نمی رسند اما به دهان نزدیکتر از پوزه می باشد. دارای 5 ردیف صفحات استخوانی هستند که بین شان صفحات ستاره ای استخوانی کوچکتری قرار دارد. دو فرم از ازون برون در دریای خزر وجود دارد. فرم شمال دریای خزر که فرم معمولی آن است و فرم جنوبی دریایی خزر A. stellatus cyrensis که از لحاظ ژنتیکی و فصل تخمریزی با هم متفاوتند. غذای اصلی ازون برون سخت پوستان و کرم ها هستند. ماده ها با وزن 4.6 کیلوگرم و طول 117 سانتیمتر و نرها با وزن 4 کیلو و طول 114 سانتیمتر بالغ می شوند. سن بلوغ ماده ها 10 – 8 ساله و نرها 6 – 5 ساله بالغ می شوند