گذر به تغذیه بیرونی ( مرحله 45) نشان دهنده اتمام دوره پیش لاروی که همراه با تغییراتی در تنفس، متابولیسم، نرخ رشد و بقای لارو ماهیان خاویاری می باشد. در آغاز تغذیه بیرونی، پارتیشن های سلولی که راه عبوری از حفره دهانی به مری را در پیش لارو بسته اند بر طرف می شود و به طور همزمان با درپوش سیاهی (ملانین) از مخرج خارج می شوند. درپوش رنگدانه دار (ملانین) در کف مخزن به رنگ سیاه قابل مشاهده است. در پروتکل تخمسرای معمولی ظاهر شدن درپوش ملانین به عنوان یک شاخص برای آغاز تغذیه محسوب می شود که باید 2-3 درصد از لارو ها درپوش ملانین را خارج کنند. خروج درپوش ملانین حدود 3-4 روز طول می کشد. عدم تغذیه در وقت مناسب ممکن است باعث آسیب و تلفات لاروها شود، بیشتر در لاروهای گوشتخوار ماهیان خاویاری مشهود است ( بلوگا و کالوگا). تجربه نشان داده که مقدار کمی خوراک در همان زمان ( خروج ملانین از 2-3 از لارو ها ) باعث تحریک تغذیه بیرونی و به طور قابل توجهی نرخ رشد و بقای لارو ها را افزایش می دهد. گیسبرگ و ویلیوت عقیده دارند که خروج درپوش ملانین یک معیار مناسبی برای تشخیص زمان آغاز تغذیه بیرونی نمی باشد. دامنه وزن و طول پیش لارو در زمان آغاز تغذیه بیرونی در جدول 4 ارائه شده است. مدت زمان گذر به تغذیه بیرونی بستگی به دمای آب دارد ( جدول 5). در طول مدت گذر به تغذیه بیرونی مقدار آب مخازن باید تا 30 لیتر در دقیقه افزایش یابد. از تغییرات شدید دمای آب باید اجتناب کرد. افت دمایی با وجود خروج درپوش ملانین می تواند باعث عدم تغذیه لارو به دلیل روند تاخیری در جذب چربی در سیستم گوارشی شود ( با معاینه ناحیه شکم لارو قابل تشخیص است ).
در طول دوره گذر به تغذیه بیرونی، تلفات رو به افزایش پیدا می کند، بیشترین دلیل تلفات پیش لارو ها نقص مورفولوژیکی می باشد. غالباً ناهنجاری ها در دوره پیش لاروی اتفاق می افتد و ناهنجاری ها در شکل بدن، و اندام های داخلی و خارجی و غیره رخ می دهد. تلفات لارو ماهیان خاویاری در گذر به تغذیه بیرونی در درجه اول به کیفیت پایین گامت ها و نقض در رژیم بیوتکنولوژی در طول دوره جنینی می باشد. در هنگام ارزیابی نسل حاصل از مولدین پرورشی و یا فراهم کردن دمای مناسب فصل تکثیر، ضروری است که نه تنها بقای نسل حاصله ارزیابی شود، بلکه کیفیت و دیگر ویژگیهای مورفولوژیکی نیز مورد بررسی قرار گیرد. تجزیه و تحلیل مقایسه ای پیش لارو، لارو و بچه ماهی تشخیص انواع مختلفی از اختلالات مورفولوژیکی را مشخص می کند. برای مثال، ایجاد ناهنجاری در طول مدت شکل گیری سیستم گوارشی ناشی از تاثیر دمای نامناسب است. که شامل موارد زیر است: بدون تغییر ماندن توده زرده، عدم شکل گیری کامل روده به خاطر نبود قطرات چربی در وسط روده، عدم وجود ملانین در روده مارپیچ، ناهنجاری در تشکیل لوب های کبد و غیره. انواع دیگر ناهنجاری ها به عنوان مثال عدم توسعه یا وجود تیغه (septum) بین دهانه بویایی ( سوراخ های بینی) که در لارو ها ظاهر می شود از نظر بسیاری از محققان منشاء آن در هچری می باشد، که به عنوان برچسبی طبیعی میزان راندمان تکثیر مصنوعی را مورد ارزیابی قرار داد. پیدایش چنین ناهنجاری های مربوط است به اثرات منفی عوامل مختلفی که با افزایش دما تاثیراتشان در طول گذر به تغذیه بیرونی بیشتر شده است. توجه به این نکته ضروری است که ناهنجاری های مشابهی هستند که نه تنها بر اثر شرایط نا مطلوب رشد ایجاد می شوند بلکه احتمالاً منشا ارثی دارند. به همین دلیل تجزیه تحلیل تراتولوژیکال ( مطالعه بیولوژیکی نقص های ارثی) راه حل موثر و کارآمدی برای نظارت اکولوژیکی و مورفولوژیکی نسل ماهیان خاویاری می باشد.
استفاده از غذاهای زنده در پرورش لارو ماهیان خاویاری برای تحریک رشد نرمال و شکل گیری دستگاه گوارش در روزهای اولیه تغذیه یک عملکرد متداول است. غذا های زنده شامل : ناپلی میگوی آب شور (Artemia)، کلادوسرهای کوچک (Daphnia magna, Moina macrocopa)، پارو پایان (Copepods)، براکیوپودها (Streptocephalus torvicornis)، روتیفرها (Rotatoria)، شیرونومیده ها (Chironomus plumosus)، گاماروس ها (Gammarus)، اولیگوکیت های خرد شده (white worms – Enchytraeus albus)، توبیفیکس(Tubifex tubifex) و کرم قرمزکالیفرنیا (Eisenia foetida) می باشند ( جدول 6). همچنین در تغذیه بلوگا از تخم و لارو ماهیان کم ارزش نیز استفاده می شود. در روز های اولیه گذر به تغذیه بیرونی، بهترین روش دادن غذای زنده پایین آوردن سطح آب مخزن می باشد که باعث می شود بچه ماهی برای جستجو و گرفتن غذا انرژی کمتر هدر دهد و غذای زنده به همراه آب از مخزن تخلیه نشود (البته تا موقعی که سطح آب بالا بیاید). شروع تغذیه لاروها با ناپلی آرتمیا، اولیگوکیت چرخ شده و زئوپلانکتون های ریز به مقدار 3-5 گرم برای هر 1000 لارو می باشد. بسیار مهم است که در روزهای اول بیش از حد غذادهی نشوند، از اینرو باید از غذا های ریز استفاده شود. با توجه به رفتار طبیعی بچه ماهیان خاویاری که در شب به سطح آب می آیند، توصیه می شود که زئوپلانکتون ها را در شب به آنها داد، و غذادهی با الیگوکیت و دیگر خوراک های فرو رونده در صبح و بعد از ظهر انجام گیرد. مقدار غذادهی روزانه در جدول 6 ارائه شده است و ضریب تبدیل غذای برای ناپلی آرتمیا 3-4، دافنی 6 و الیگوکیت 2 می باشد. توبیفیکس و دیگر الیگوکیت ( بر اساس درصد وزن بدن در روز ) چرخ و با آب رقیق شده و در امتداد طول دیواره مخزن (محیط) در دو یا سه بخش داده می شود ( منظور اینکه یکجا در مخزن ریخته نشود فاصله زمانی 10 دقیقه ای بین هر بخش باشد). هنگامی که با غذاهای با کیفیت و کمیت مناسب تغذیه شدند، لارو چالباش معمولاً بعد از 5-6 روز به 90-80 میلیگرم می رسند، و در حالی که ازون برون در این مدت به 60-50 میلیگرم می رسد. بعد از این مدت از جیره های غذایی فرموله شده با توجه به هدف از پرورش بچه ماهی استفاده می شود. این نکته ضروری است که استفاده طولانی مدت از غذای زنده ( تا وزن 100-150 میلیگرم) فقط برای پرورش در استخرهای خاکی یا جهت رها سازی در محیط طبیعی می باشد. دفعات غذادهی با غذای زنده به میزان هضم مواد غذایی در گونه های مختلف بستگی دارد. نرخ هضم کرم الیگوکیت و ناپلی آرتمیا در تاسماهی روسی 1.5برابر کمتر از ازون برون در همان دما می باشد. این فرایند به طور متوسط 5-6 ساعت طول می کشد، در نتیجه تعداد دفعات غذادهی روزانه تاسماهی روسی 4 بار می باشد، در حالی که ازون برون وعده های غذایی روزانه 6 تا 8 بار است. قبل از دادن هر وعده غذایی تلفات و ذرات غذایی نخورده شده باید از مخزن جمع آوری شوند. این عمل برای رشد مناسب بچه ماهیان خاویاری با توجه به نقش مهم بویایی در تغذیه بسیار ضروری و مهم است. هدف از پرورش بچه ماهی در مخازن رساندن آنها به وزن استاندارد (چالباش 100-80 میلیگرم، ازون برون 80-60 میلیگرم، بلوگا 120-100 میلیگرم و شیپ 100 میلیگرم) جهت انتقال به استخرهای خاکی می باشد. و نباید موقع انتقال، وزن بچه ماهی کمتر از 70 درصد وزن استاندارد باشد. مدت زمان پرورش لارو در مخازن قبل از انتقال به استخر های خاکی 7-10 روز با توجه به دمای آب می باشد. به منظور محاسبه دقیق خوراک روزانه هر مخزن، لارو های تلف شده شمارش و از لحاظ ریخت شناسی و نواقص ژنتیکی مورد بررسی قرار می گیرند. هر 5 روز یکبار برای تعیین مقدار خوراک و مشاهده نرخ رشد، وزنشان کنترل می شود.
در مدت زمان پرورش لارو ، لازم است که شرایط پرورشی تا حد ممکن شبیه محیط زیست طبیعی شان باشد، بنابراین شکل گیری واکنش های رفتاری (خصوصیات آمادگی جسمانی) در تخمسرا صورت می گیرد. برای پرورش لارو ها، رنگ سطح داخلی مخازن بهتر است سبز (RAL 6019, 6027) یا خاکستری (RAL 9018) باشد، و به هیچ عنوان سطوح داخلی سفید رنگ نباشند
جهت پرورش لاروها در مخازن، غذای زنده فقط در چند روز اول گذر به تغذیه بیرونی داده می شود. استفاده بلند مدت از غذای زنده ( به خصوص از یک گونه غذا) از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و می تواند مانع عادت پذیری سریع بچه ماهیان به غذا های فرموله شده شود. بنابراین قسمتی از غذای زنده در جیره باید به تدریج از 100 درصد در روز اول تغذیه به 7-5 درصد در طی مدت 15-12 روز برسد. میزان پروتئین و چربی در خوراک لارو به ترتیب 60-50 درصد و 16-9 درصد می باشد. برای جیره با فرمولاسیون دقیق، عاقلانه ترین روش استفاده از خوراک های ویژه ماهیان خاویاری تولید شده می باشد. جدول غذا دهی سایزهای مختلف ماهیان خاویاری در دما های مختلف به عنوان نمونه آورده شده است
مقدار غذای روزانه با توجه به دما، وزن و تعداد ماهی مشخص می شود و هر 10-5 روز یکبار باید محاسبه شود. متوسط وزن هر 5 روز یکبار با شروع تغذیه بیرونی تعیین می شود. مقدار ماهی باید با کسر تلفات مشخص شود. تغییر سایز خوراک به اندازه بزرگتر باید به تدریج و با مخلوط کردن آن با سایز قبلی خوراک صورت گیرد. بعد از هر غذادهی، باید غذا مصرف شده را در مخزن چک نمود. اگر مقدار زیادی از خوراک خورده نشده باشد، برنامه غذایی و شرایط پرورشی ماهی باید چک شود. مقدار غذای روزانه پس از مشخص شدن علت تغذیه ضعیف ماهی باید تنظیم شود. تعداد وعده های غذایی و سایز ذرات غذایی در جدول 10 ارائه شده است.
در طی رشد میزان تراکم و سایز ماهیان خاویاری در هر مخزن یا تراف باید مورد بررسی قرار گیرد. پس از رسیدن وزن بچه ماهی به 0.2-0.3 گرم، به دلیل افزایش رقابت غذایی، هر 10 روز یکبار باید ماهیان خاویاری به سه گروه بزرگ، متوسط و کوچک رقم بندی شوند. مزایایی رقم بندی در ماهیان خاویاری شامل موارد زیر می باشد:
یک - کاهش اختلاف سایز در بچه ماهی
دو - بهبود ضریب تبدیل غذایی، در دسترس بودن بهتر خوراک برای بچه ماهی
سه - کاهش صدمات ناشی از رقابت غذایی
ماهیان خاویاری بنتو پلاژیک با واکنش تغذیه ای فعال هستند. رفتار تغذیه ای شان با چرخیدن و بررسی منطقه غذایی توسط سبیلک ها می باشد، بنابراین بچه ماهی به سمت نزدیک کف حرکت می کنند و در کف فضای دایره ای به قطر طول بدن خود را پوشش می دهد. برای تعیین تراکم بهینه لارو، روشی مبتنی بر متوسط منطقه تغذیه ای مورد نیاز هر لارو (به مساحت یک دایره با قطر برابر با طول متوسط لارو) اعمال می شود. تراکم لاروهای گونه های مختلف ماهیان خاویاری در مخازن وابسته به وزن اولیه لاروها و دمای آب می باشد(جدول11).