از خانواده آزاد ماهیان 206 گونه وجود دارد و در تمام قاره ها پراکنده می باشند. این ماهیان در آب های شیرین نیم کره شمالی زمین زندگی می کنند و رود کوچ یا آنادرموس هستند. دارای باله چربی در انتهایی بدن می باشند، تعداد زوائد پیلوریک به 11 تا 21 عدد می رسد. تعداد ستون مهره ها 50 تا 75 عدد است. روی بدن بچه ماهیان لکه های پار شکل دیده می شود. طول آنها به 1.5 متر می رسد. آزادماهیان از ارزش خوراکی، اقتصادی و صید ورزشی بالایی برخوردار هستند و به طور گسترده به شکل مصنوعی تکثیر و پرورش می یابند. از گونه های معروف خانواده آزاد ماهیان می توان قزل آلای قهوه ای، قزل آلای جویباری، قزل آلای رنگین کمان را نام برد
قزل آلای قهوه ای
قزل آلای قهوه ای بومی اروپا و غرب آسیا می باشد. بخاطر بازار پسندی و صید ورزشی این ماهی در بسیاری از کشورهای دنیا معرفی شده است. با توجه به زیستگاه شان از لحاظ رده بندی سه واریته از قزل آلای قهوه ای وجود دارد
قزل آلای قهوه ای (Salmo trutta m. fario)
اندازه نرمال در طبیعت: 1 تا 2 کیلو گرم - حداکثر اندازه و وزن: 100 سانتی متر ، 20 کیلوگرم - حداکثر سن: 8 سال - دمای آب برای پرورش: 2 - 16 درجه سانتیگراد
قزل آلای قهوه ای دریاچه ای (Salmo trutta m. lacustris)
اندازه نرمال در طبیعت: 1 تا 2 کیلو گرم - حداکثر اندازه و وزن: 140 سانتی متر ، 50 کیلوگرم- حداکثر سن: 7 سال -دمای آب برای پرورش: 2 تا 16 درجه سانتی گراد
قزل آلای قهوه ای دریایی (Salmo trutta m. trutta)
حداکثر اندازه و وزن: 140 سانتی متر ، 50 کیلوگرم - حداکثر سن: 38 سال - دمای آب برای پرورش: 18 - 24 درجه سانتی گراد
قزل آلای دریاچه ای متعلق به چار از زیر گروه خانواده آزادماهیان می باشد که آن را از قزل آلا و ماهی آزاد متمایز می کند. قزل آلای دریاچه ای یکی از شناخته شده ترین ماهیان ورزشی می باشد و بومی شمال شرقی ایالات متحده آمریکا و شرق کانادا می باشد. این ماهی به بسیاری از کشورها از جمله جنوب امریکا، اقیانوسیه، آسیا و اروپا معرفی شده است
قزل آلای دریاچه ای (Salvelinus fontinalis)
اندازه نرمال در طبیعت 1تا 2 کیلو گرم - حداکثر اندازه و وزن: 86 سانتی متر ، 9.39 کیلو گرم - حداکثر سن: 24 سال
قزل آلای رنگین کمان یک ماهی با ارزش تجاری و ورزشی می باشد. وزن نرمال قزل آلای رنگین کمان بالغ بین 2 تا 3 کیلو گرم و طول آن تا 120 سانتی متر می رسد. قزل آلای رنگین کمان در بالادست رودخانه ها و در قسمتهای سرد رودخانه و دریا ها زندگی می کنند. همانند دیگر آزاد ماهیان زیستگاه و خوراک تعیین کننده رنگ و شکل طبیعی قزل آلای رنگین کمان می باشند. قزل آلای رنگین کمان دارای واریته های محلی زیادی می باشند که در اکوسیستم های مختلف رودخانه ها توسعه یافته اند. از این واریته ها تعدادی اصلاح شده و پرورش داده شده اند. از اصلاح نژاد قزل آلای رنگین کمان طبیعی واریته های تجاری تولید شده که به طور گسترده ای در مزارع پرورش داده شدند، ویژه گی های ماهی اصلاح شده شامل سریع الرشد بودن، مقاومت در برابر بیماری ها و تولید مثل بهینه در شرایط پرورشی می باشد. جمعیتی از قزل آلای رنگین کمان وحشی در طبیعت در فصل بهار یا پاییز تخم ریزی می کنند. از این جمعیت دو واریته مختلف تجاری پرورش داده می شوند. از لحاظ کیفی مشابه هستند ولی از لحاظ فصل تخم ریزی این دو جمعیت با هم متفاوتند. و این توانایی باعث افزایش ظرفیت تولید قزل آلای پرورشی می شود. در بسیاری از کشورها قزل آلای رنگین کمان زال پرورش داده می شود و اغلب به اشتباه قزل آلای طلایی نام گذاری شده است. این شکل زینتی ماهی بسیار طرف دارد ، حتی اگر به شرایط محیطی و پرورشی بسیار حساس باشد.